Kapanan Radikal, dijitale geçen The Independent , basınla iletişim kuramayan bir basın danışmanının öyküsü ve kefalet gazeteciliği...


Azime ACAR

Can Dündar ve Erdem Gül’ün “gazetecilikten” yargılandığı dakikalarda, radikal.com.tr’de son yazılar toparlandı ve yayın hayatına veda etti.

Ekim 1996’da yayına başlayan Radikal Gazetesi daha bir ayı dolmadan “Susurluk Kazası”nı yaşadı. Susurluk’la ilgili haber takibi ve attığı “Karanlık İlişkiler Ağı”, “Devlet Çetesi” gibi manşetleriyle tirajı kısa sürede 720 bine çıktı.

İlk yayın yönetmeni Mehmet Yılmaz, Radikal'in "dijitale dönüştüğü" günlerde verdiği bir röportajda, "basılı" kısmının kapanmasını “aktif gazetecilik yapamamasına” ve “bir orada, bir burada görünmesine” bağlamıştı.

Böylece, 2014 Haziran’ında “Bize ayrılan kağıdın sonuna geldik” diyerek başladığı dijital yayın macerası 25 Mart Cuma günü sonlandı.


“ÜZÜLMEYİN GAZETECİ MİLLETİ”

Yazarlarına bile doğru düzgün duyurmadan gelen bu ani vedayla ilgili rivayetler muhtelif ama Radikal ile yolu kesişen gazetecilerin paylaşımlarındaki ortak nokta hüzündü.

Hatta, Hasan Cemal, meslektaşlarına twitter üzerinden şu sözlerle seslendı;
“Üzülmeyin gazeteci milleti, bizim yolculuğumuz uzun soluklu bir maratondur!”

Radikal, yayıncılığa tümden veda ederken, benzer bir kaderi İngiltere’nin The Independent gazetesi yaşadı. Gazete, kağıt baskısını sonlandırıp, haftasonu dijital yayına geçiş yaptı.


STOP PRESS

The Independent, birinci sayfasında kırmızı renkle “STOP PRESS” manşetini atarak baskının durduğunu, mürekkebin kuruduğunu okurlarına duyurdu.

Son başyazıda ise dünyadaki diğer gazetelerin kaçınılmaz olarak bu yolu izleyeceği öngörüsü yer aldı.

The Independent, 1986’da yayına başladığında, İngiltere’de ulusal gazetelerin toplam tirajı 15 milyon iken, bugün 8.5 milyona düşmüş durumda. Bir zamanlar tirajı 400 bini aşan The Independent'in son dönemdeki baskı sayısı 50 bini bile bulamıyordu.

Meraklısı için not düşelim. Filmi de çekilen “Bridget Jones’un Günlüğü” romanı, gazeteci yazar Helen Fielding’in The Independent’teki köşesinin adıydı.

 (foto eski ve yeni gazetelerin üstüste olduğu foto)

Haberlerin önce internette tüketildiği bir çağda, “kağıda veda” öngörüsü tutar mı, yaşayıp göreceğiz.
Tartışmalar hala, “mümkün değil” ile “kaçınılmaz son” arasında sürüp gıtmekte.


GAZETECİNİN BASIN DANIŞMANIYLA SINAVI

Gelin, bu hafta iki vaka üzerinden "gazetecilik hallerine" de bir göz atalım. Biri Fox Haber’den, diğeri CNN Türk’ten...

Bu hafta, Reza Zarrab’ın Amerika’da tutuklanmasının ardından medyanın ilgisi bir anda Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş’a döndü. Neden mi?

Dokuz ay önce, Türkiye İhracat Meclisi’nin töreninde Reza Zarrab, ödülünü Numan Kurtulmuş’un elinden almıştı. Ertesi gün Meclis’te uzatılan mikrofonlara pişmanlığını dile getiren Kurtulmuş, “Keşke bu ödülü verecek olanlar bize daha önceden ismi söylemiş olsalardı. Biliyor olsaydım o karenin içinde yer almazdım. Bu karenin ortaya çıkması herhalde en  çok bana rahatsızlık vermiştir” demişti.
 
Gazetecilerin, “Neden rahatsız oldunuz?” sorusunu ise “Peki, teşekkür ederim” diyerek, yanıtsız bırakıp uzaklaşmıştı.
 


İşte bu nedenle, en çok onun yorumu merak ediliyordu.
 
Nitekim, İstanbul’da ilk karşılaşmasında Fox muhabiri, “Numan bey, kısa bir sorumuz olacak” diye seslendi.
 
Numan Kurtulmuş’un Basın Danışmanı Ali Öztürk -ki kendisi de eski bir gazetecidir- Fox muhabiri Öznur Aslan’ın sorusunu elbette tahmin etmişti.

Derhal araya girerek, gazeteciyi iteledi ve “Terbiyesizlik yapma” diye uyardı.
Sonrası medya ilişkileri sorumluları için bir ders gibiydi.


“GAZETECİLİĞİ SİZDEN ÖĞRENECEK DEĞİLİZ”

Ama o da ne?

Bir gazetecinin “soru sorma” çabasının “cesaret” olarak tanımlandığı günlerdeyiz malum.

Muhabir, susup geri çekilmek yerine, tüm sakinliği ile danışmana, “gazetecinin işinin soru sormak olduğunu” hatırlattı.
 
Ama, danışman kararlıydı; “Yapmayacaksın! Ben basın danışmanıyım, yapmayacaksın!”

Gazeteci, bunun üzerine, “Siz bana soru sormayın dediğinizde, ben sormuyorum diyemem” dedi.

Fox kameramanına dönüp, “Kayıt Alma” uyarısı yapan Danışman Ali Öztürk, ardından gazetecilik derslerine başladı; “Başbakan Yardımcısı’na sokakta soru sorulmaz.”

Gazetecinin her yerde soru sorabileceği yanıtı karşısında ise gazeteciyi “provokasyon yapmak”la, “ortamı germekle” suçladı ve ekledi;
 
“Hanımefendi, gazeteciliği sizden öğrenecek değiliz!”
 



KAYITTA VE YAYINDA

Tüm bunlar olurken, Fox Haber’in kameramanı, danışmanın uyarısına rağmen kayıttaydı. Fox Ana Haber Sunucusu Fatih Portakal, bu görüntüleri gazetecilerin ve basın danışmanlarının görev tanımlarıyla aktardı, muhabir ve kameramanı alkışladı.

Sonrası mı?

Portakal, olaydan sonra Numan Kurtulmuş’un “yaşananlardan duyduğu üzüntüyü” bildirdiğini, Basın Danışmanı Ali Öztürk’ün de gazeteci Öznur Aslan’ı arayarak “yaptığının hatalı olduğunu, özür dilediğini” aktardı.
 
Oysa, soru sormak isteyen gazeteciye sadece, “Soru almıyoruz” demesi yeterli olabilirdi.



GAZETECİNİN KEFALETLE SINAVI  

Basın dünyası ile ilgili ikinci vaka, Ensar Vakfı’na ait Karaman’daki evlerde çocukların cinsel istismara uğramasıyla ilgiliydi.

Birgün Gazetesi’nden Serbay Mansuroğlu imzasıyla12 Mart’ta gündeme taşınan konu tam bir gazetecilik sınavına dönüştü.
 
Sorumlulardan, sanki tecavüze uğrayan çocuklar değil de vakıfmış gibi açıklamalar peş peşe geldi. Ama en çok da bir kadın ve anne olarak Sema Ramazanoğlu’nun açıklamaları eleştiri oklarına hedef oldu.

İşte tam bu arada, Hürriyet Ankara Temsilcisi Deniz Zeyrek, bakan Ramazanoğlu’na kefil oldu, 24 Mart Perşembe günü CNN Türk’teki yayında şunları söyledi;

“Ben çok yakından tanırım. Kendisini de biliyorum bir kadın olarak, bir anne olarak böyle bir şeyi, hani kendisine atfedilen düşünceyi aklından geçirmesini bile mümkün olmadığını adım gibi biliyorum.”



Benzer bir olayı gün ışığına çıkaran Oscar ödüllü Spotlight filmindeki gibi rezaletin peşine düşen ve düşmesi beklenen gazetecilik bir yanda, kefalet gazeteciliği diğer yandaydı.